Een leven zonder muziek kan de in Weert geboren Ruud Janssen (68 jaar) en oud-directeur van de Weerter Streekmuziekschool (het huidige RICK) zich niet voorstellen. Hij introduceerde in de jaren ’90 een toen zeer vernieuwende aanpak van muziekonderwijs waarbij de leerling centraal stond. “De taak van een muziekschool is om de passie voor muziek als kunstvorm op de beste manier als mogelijk door te geven. Hoe je dat doet als instelling? Leg verbinding, zoek verschillende kunstdisciplines op en laat partners in de regio zien dat je wilt samenwerken.”
Altijd muziek in het hoofd
Ruud Janssen komt uit een muzikale familie. Zijn vader Toon Janssen, van origine een trompettist en dirigent, was van 1982 tot 1986 was hij (waarnemend) directeur van de Weerter Muziekschool. De passie voor muziek ging over van vader op zoon. Vanaf zijn vierde is Ruud met muziek bezig. Als kleine jongen speelde hij al Sinterklaasliedjes op accordeon op de kleuterschool op Keent. Later zong Ruud bij het jongenskoor van de Sint Martinuskerk, dat toen onder leiding stond van dirigent en organist Jean Claessens. Toeval of niet, Jean Claessens was de eerste directeur van de Weerter muziekschool. “In meer of mindere mate heb ik alle directeuren van de Weerter muziekschool en RICK, van na de Tweede Wereldoorlog, gekend”, lacht Ruud.
Na het Bisschoppelijk College vertrekt Ruud naar Utrecht. Daar studeert hij muziekwetenschappen aan de universiteit en piano aan het conservatorium. Als musicoloog merkt Ruud dat hij door de onderzoekende optiek van zijn beroep verder weg van de muziek komt te staan. Daarom kiest hij bewust voor de praktijk en wordt pianodocent op de muziekschool in Veghel. “Er zit altijd muziek in mijn hoofd. Het zijn de vingers die het uitvoeren.”
Directeur
In Veghel wordt Ruud gevraagd een nieuwe muziekschool in Rosmalen op te zetten. Daarna werkt hij als adjunct-directeur bij de muziekschool in Eindhoven en in 1987 neemt hij het directeursstokje over van zijn vader Toon bij de Weerter Streekmuziekschool. “Als directeur moet je naast verstand van organiseren en met geld kunnen omgaan, aansluiting vinden bij mensen. Docenten dragen de passie over aan de leerlingen. Geef hen de ruimte om dat te doen vanuit hun eigen professionaliteit en de leerlingen in hun kracht te zetten.” Als directeur werkt Ruud Janssen met de - dan nog - slagwerkdocent Frank Rademakers. In die tijd groeit de slagwerkgroep uit naar maar liefst honderdtwintig leerlingen. Nu, zoveel jaar later, is Frank Rademakers directeur-bestuurder van RICK.
Vernieuwing
In 1988 haalt Ruud Janssen het Weerter blaadje Op de Keper met zijn pleidooi voor vernieuwing van het muziekonderwijs. Tot die tijd was het gebruikelijk dat kinderen die een instrument wilden leren spelen, eerst noten moesten leren lezen tijdens de tweejaar durende Algemene Muzikale Vorming (AMV). Ruud stelde voor om de AMV in te korten, zodat een kind sneller een instrument kan leren spelen. “Als een kind dolgraag piano wil spelen, waarom dan zolang wachten? Geef het kind een instrument. Als het gemotiveerd is, volgt de rest vanzelf. Anders is de kans groot, dat een kind gefrustreerd raakt en hierdoor vroegtijdig afhaakt of er helemaal niet aan begint.” De basis voor duurzaam muziekonderwijs is hiermee gelegd.
Nog steeds wordt bij RICK gekeken naar de wens en behoefte van de muziekleerling. De klant staat centraal. Je bepaalt welk instrument bij je past en welke muziek je speelt. Van klassieke muziek tot pop, rock en jazz. Afhankelijk van de wens kan een leerling het instrument bespelen op basis van noten lezen of het gebruik van akkoorden. Daarnaast zijn individuele lessen, groepslessen en het meespelen in een band mogelijk. Speelt iemand bij een harmonie of fanfare? RICK is gecertificeerd om HaFa-lessen te geven waarmee (landelijk erkende) diploma’s behaald kunnen worden.
Hulpmiddelen
Dat de alom bekende blokfluit in de muzikale vorming plaats heeft gemaakt voor het klokkenspel, begrijpt Ruud Janssen wel. “Op het klokkenspel zie je meteen op welke noten je moet slaan en het instrument doet het werk. Je hoeft de toon niet zelf te produceren.” Ook de inzet van elektronische hulpmiddelen kan op zijn goedkeuring rekenen. “Laat kinderen samenspelen met een digitale begeleidingsband of orkest. Dit helpt bij zuiver muziekspel. Kinderen horen zo of ze te laag of te hoog spelen. Thuis kunnen ze verder oefenen met samenspel. Het digitale orkest is met één druk op de knop altijd beschikbaar om mee te spelen.”
Jonge kinderen
Ruud Janssen is een groot voorstander van muziekcursussen voor jonge kinderen. Zoals de huidige cursus ‘Muziek op schoot’ van RICK voor baby’s en peuters. Jonge kinderen zijn zeer ontvankelijk voor klanken. Door hiermee bezig te zijn, stimuleer je spelenderwijs niet alleen de muzikale ontwikkeling van een kind, maar ook de taal- en spraak, motorische, zintuiglijke en sociale ontwikkeling. Als voorbeeld noemt Ruud Janssen het laten klinken van een belletje dat je achter je rug verstopt. “Kinderen leren zo de klank herkennen voordat ze het belletje zien.” Met muziek kun je niet vroeg genoeg beginnen.
Toekomst
De toekomst van RICK ziet Ruud Janssen rooskleurig in. In elke fase van het leven brengt RICK mensen met kunst en cultuur in beweging. Via kunst leer je jezelf en de wereld kennen. Je ontdekt wie je bent en wilt zijn. Waar je grenzen liggen, wat je vrolijk stemt en ontroert. Maar ook wat er om je heen gebeurt en hoe jij daar naar kunt kijken. Om die reden brengt RICK kunst en cultuur naar het onderwijs en de samenleving. Iets wat Ruud sterk aanmoedigt: “Zoek naar verbindingen met de lokale samenleving door passende projecten en activiteiten te ontwikkelen. En laat de klant meer zelf kiezen. Het gaat om wat hij of zij wil.”
Dat je nooit te oud bent om jezelf verder te ontwikkelen, onderstreept Ruud Janssen. Nu hij met pensioen is, heeft hij meer tijd voor een nieuwe uitdaging: klavecimbel spelen. “Een klank die behoorlijk afwijkt van orgel- of pianogeluid en die ik mezelf eigen ga maken. Immers, muziek is mijn leven. Ik blijf altijd bezig met mijn grote passie!”
